Liderliğinde gerçeği sahtesi mi olurmuş demeyin. Olur sahtesi de olur ama ben gerçek liderlik-01 derken, liderlik konusunun inceliklerinden bahsetmeyi ve faydalı nüanslar vermeyi hedefliyorum.
Aslında bu konu bir kitap içeriğidir. Hatta bir dizi kitap… Lakin arkadaşlar bana diyorlar ki; 500-600 kelimeyi geçmeyin. 300 kelimenin altında da kalmayın. Büyük şehir çocukları benim ekip; bilir onlar! Yav! hangi yazar yazdığı kelimeleri sayar ki? Sayarak yazarsa kendisini nasıl ifade eder ki? Blog okuyucusu için böyle gerekirmiş. Pek bi nazlıymışsın sayın okuyucum! Her şeyin büyük olanını seviyorsun, arabanın, evin, şehrin, ülkenin…. Ama yazının küçük olanını!!!
Ben hep söylediğim gibi, ele aldığım konularla ilgili akademik makaleler yazmak peşinde değilim. Ufak referanslar ve hatırlatmalar verip, konunun özüne dair saptamalar yapıyorum kendimce. Liderlik çeşitleri de aşağıdaki gibi sınıflandırılıyor literatürde:
Liderlik Çeşitleri_1
- Otokratik Lider
- Karizmatik Lider
- Demokratik Lider
Otokratik liderler genelde verasetle elde ettikleri statüyü, toplumun efendisi olmak için kullandılar. Eski toplumlarda bitti sanılmasına karşın, günümüzde ufak şekil değişiklikleri ile sürdürülür bazı alanlarda. Pek modern ve insani hassasiyetleri yüksek olmaya bilirler.
Karizmatik liderler ise; bünyelerinde taşıdıkları karizmatik özellikleri ile, toplumda her zaman cazibe merkezi teşkil ederler. Nitekim ileride yazacağımız gibi karizma olgusu psiko-sosyal bir vakıadır. Bu insanlar ya liderlerdir veya liderler etrafında bulundurulan, alt kademe ama etkili insanlardır. Bazıları dini veya mistik özellikleri ile, bazıları ise tamamen kişisel özellikleri ile öne çıkarlar
Demokratik lider için otoritenin paylaşılması söz konusu olur. Hayata ve insanlara karşı duyarlılık daha yüksektir. Sorumluluk ve hesap verebilirlik daha anlamlıdır. Bu liderlerin emirleri sosyolojik olarak daha meşru kabul edilir. Toplumun itaati ise liderden ziyade kanun ve kurallar içindir.
Bu sosyolojik temelli sınıflandırmada esas alınan daha çok toplumların siyasi yönetimleridir. Konunun babası ise Alman düşünür Max Weber olarak gözükür. Fakat gerçek liderlik derken şahsına münhasır bir lider tarif etmeye çalışıyorum.
Kesinlikle biliyorum ki; bir grup insan hangi amaçla bir araya gelmişler ise; o amaca en çok hizmet eden, içlerinden birisi doğal lider olur. Bu liderliğin muhtevasında karizmatik değerler olduğu gibi; bilgi, sabır, azim ve insana verilen değer de söz konusudur.
Günümüzde liderlik sınıflandırmaları daha çeşitlendi, tanımlar gelişti. Stratejik, Paternalist, İşlemsel, Dönüşümsel vs.vs uzayıp gidiyor bu sınıflandırmalar. Liderlik ile ilgili akademik çalışma yapanlar, tabiri caizse konunun cılkını çıkarttılar. Esas olarak bu detaylara girmeden; iyi bir yönetici nasıl olmalıdır? Sorusuna cevap arayalım.
Arkadaşlar gerçek liderlik-01 ile iyi bir yöneticinin birinci olmazsa olmazını anlatmaya çalışıyorum. Altını çizeyim. Bir araya hangi amaçla gelinmişse, o amaca üstün hizmette bulunmak. Yetmez tabii ki tek başına. İnsan olduğumuzu ve yönettiklerimiz de, bizi yönetenler de “insan” bunu unutmamak.
Liderlik Çeşitleri_2
Arkadaşlar liderlik, yöneticilik hatta müdürlük tabirleri çeşitlenerek yürüyüp gidiyor. Burada araya girip önemli bir sınıflandırmadan da bahsedelim.
- Formal liderlik : Burada kastedilen atanmışlık. Başka ve daha üst bir otorite tarafından görev ve yetkilerle donatılmak. Bu liderlik türü bürokraside ve büyük yapılarda çokça görülür. Genelde verimlilik düşmanı bir uygulamadır. Çünkü karizmatik ve teknik yeterlilik ile yeterli insani gelişmişlik yok veya eksikse sıkıntı başlar. Alanında tecrübe eksikliği söz konusu olduğunda ise filtre edilmesi çok zordur. Ciddi liyakat problemleri yaşana bilecek bir liderlik türüdür.
- İnformal Liderlik : Bu tür liderlikte tabiri caiz ise tırnaklarımla kazıyarak geldim buralara diyenlerin liderliğidir. Resmi yetkilendirme buluna bilir de, olmaya bilir de. Yönetim koltuğuna kendi çalışmanız, karizmanız ve tecrübelerinizle oturursunuz. Verimlilik ve insanilik esastır.
Gerçek Lider Nasıl Olunur?
Emir vermeden yönete biliyorsanız lidersiniz kardeşim. Askeri disiplin ve benzeri uygulamalarla yönetmek, artık çağ dışı ve verimsiz bir seçenektir. Tabii ki ordumuzu kastetmiyorum. Askerlik kendi gerekleriyle icra edilir. Fakat biz yöneticilerin, işimizi güzel yapabilmemiz, etkin ve doğru işler çıkarmamız için;
- doğru seçmek,
- sürdürülebilir yönetmek,
- devamlı eğitmek,
- etkin yönlendirmek,
- doğru denetlemek,
Gibi safhaları hakkıyla yerine getirebilmemiz gerekir. Durum ve şartları iyi analiz etmeli, örgütsel amaçlar için gönüllülük seviyesini yüksekte tutmalıyız.
Her insan bir dünyadır. İnsanların kişisel oyun sahalarını geniş tutmalıyız. Üretim ve etkinlik alanlarını özgürce kullanmalarını sağlamalıyız. Bu şekilde her biri, daha özgün ve daha verimli sonuçlara rahatça ulaşırlar.
Başarmak sadece liderlere özgün bir talep ve tatmin öznesi değildir. En alt seviyedeki bir çalışanımız da başarmakla sevinir ve övünür. Bu fırsat ona verilirse, işini en iyi şekilde geliştirir ve sonuçlandırır.
Velhasıl astlarımız potansiyel tembel ve suçlu değillerdir. Bilakis, önemli işler üstlenmek ve başarmak için gözümüzün içine bakan idealistlerdir. Ve pek tabii ki “güvenmek, denetlemeye mani değildir”
Arkadaşlar liderlik konusunda, özellikle Ülkemizde, doğru bilinen büyük yanlışlar vardır. Yönetici kardeşim:
- Liderlik insanlara hoş görünmeyi, herkesin gönlünü yapıp hayır dememeyi ve herkes tarafından sevilen bir insan olmayı gerektirmez.
- Hatta liderliğin demokratik bir tarzı benimsemesi şart değildir. Ve bir tarzı benimseyip içerisinde kalmak da şart değildir. Herkes kendi hibrit modelini geliştirebilir.
- Tabiri caizse; hinlik, entrika, kurnazlık, manipülasyon vs. liderlik şartlarından değildir. Aksine istenmeyen davranışlardır.
- Liderlik karizmatik ve kişisel bazı özellikleri barındırsa da, doğuştan liderlik diye bir şey yoktur. Genel olarak öğrenilebilen bir meslek gibi bakılmalıdır.
- Sanılanın aksine, liderlik mistik, esrarengiz, insanüstü ve sıra dışı özelliklerle donanmış olmayı gerektirmez.
- Unutulmamalıdır ki; liderlik bütünsel yöneticiliğin gereklerinden ancak birisidir. İyi bir yönetici aynı zamanda iyi bir lider olmalıdır. Ama iyi liderler, iyi yönetici olurlar demek yanlıştır.
Gerçek liderlerin menfi görünümlü ama gerekli fonksiyonları da vardır:
- Gerilim doğurmak,
- Soruşturma ve tetkik yapmak,
- Cezalandırmak,
- Sadakati kollamak,
- Değişime ve dönüşüme yol açmak, vs.
Bu fonksiyonlardan bazılarıdır. Hep dediğim gibi, her faaliyetimiz, itidal yolunda ve insanın insan olduğunu unutmadan icra edildiği müddetçe mubahtır ve verimli sonuçlanacaktır.
Durarak Olmaz!
Değerli okurum. Durarak hiçbir şey başarılamaz. Gerçek Liderlik-01 ne zaman harekete geçeceğini bilip, gecikmeden aksiyon almayı anlatmaktadır. Astları da, mümkün olan en hızlı şekilde, verimlilik ölçüsü de gözetilerek, harekete geçirmeyi öngörür.
Çok önemlidir ki; hata yapmaktan korkarak yavaş kalmak, hatta aksiyon alamamak, hiç bir şey başaramamak demektir. En doğru verileri ve bu verilerle en doğru faaliyet planını hazırladığımızı gördüğümüzde, harekete geçmeyi ertelememeliyiz. Burada önemli bir detay istişare yapmayı bir kültür halinde kullanıp, ekibin diğer katmanlarına da yaymaktır…
Hata yapmak bu işin doğasında vardır. Korkulacak şey, bir şey yapamamak durumudur. Yapın yürüyün, sonuçlarını takip edip kusurlu alanları iyileştirin. Demek ki gerçek liderlik-01 ,liderlik gereklerinden birisinide cesaret olarak belirliyor.
Yok yine olmadı, kendimi tam ifade edemedim ama yazı uzun oldu. Sizi sıkmamak için burada sonlandırıp, devamını yeni yazılarıma havale ediyorum…
Cevap yok.